Jeroen Kraak Wetenschap 14 jul 2020, 16:57

Leestijd: 3 minuten

Opereren in de ruime: is dat binnenkort nodig en mogelijk?

(Afbeelding: EPA/NASA)

Het is nog nooit voorgekomen: een operatie in de ruimte. Toch komt het in de toekomst waarschijnlijk voor. Maar hoe gaat dat dan?

Als er iemand ziek wordt in de ruimte, of als er een ongeluk plaatsvindt kan het mogelijk nodig zijn dat er een medische ingreep in de ruimte moet plaatsvinden. Eerder dit jaar had een astronaut een levensgevaarlijke bloedprop in de nek. Gelukkig kon dat verholpen worden door medicatie van dokters op de aarde. Maar stel je voor dat het in de ruimte moest gebeuren. Hoe was dit dan opgelost?

Reizen naar Mars

In de wereld zijn er plannen om langere ruimtereizen uit te voeren. Zo willen de Amerikanen weer naar de maan en wil Elon Musk daarna verder door een kolonie op Mars te stichten. De rode planeet ligt 54,6 miljoen kilometers van ons vandaag, wat mogelijk zorgt voor een reistijd van maanden dan wel jaren. De kans dat er dan iets gebeurt of dat iemand ziek wordt is daarbij dan ook stuk groter. Door de mogelijke problemen moet verder gedacht worden dan waar we tot nu toe rekening mee hebben gehouden. Een reis naar het ruimtestation ISS is bijvoorbeeld maar 400 kilometer, wat een stuk minder is. Bovendien zijn er weer andere stoffen op Mars dan op aarde, meldt The Conversation.

Ruimtereizen is niet goed voor het lichaam. Vanwege gewichtsloosheid en weinig ruimte tot bewegen worden spieren en botten zwakker. Bovendien verandert het reizen de cellen van astronauten, bloeddruk en hartslagen. Daardoor zijn ruimtereizigers wellicht kwetsbaarder voor infecties, waardoor het ook weer mogelijk is dat er eerder geopereerd moet worden.

Opereren in de ruimte

Hoewel astronauten dus wel de meest extreme fitheidstesten moeten doorstaan, kan er altijd iets misgaan. Gelukkig is het wel mogelijk om te opereren in een ruimte zonder zwaartekracht. Sterker nog, dat is al eens gedaan. Alleen was dat op dieren en niet op mensen. Uit deze operaties zijn wel innovaties voortgekomen die in de hedendaagse medische zorg nog steeds worden toegepast. Het is alleen echter psychologisch zwaarder als een collega een andere ruimtevaarder moet opereren.

Bij een kolonie op Mars is dus mogelijk een speciale operatieruimte nodig. Daarin moeten stralingsafscherming en operatierobots aanwezig zijn. Ook is er gefilterde luchttoevoer en een computer nodig om een diagnose te stellen. Omdat niet een hele operatiekamer met allerlei materiaal kan worden meegenomen, wordt als idee een 3D printer genoemd. Hiermee kunnen medische hulpmiddelen worden geprint die nodig mochten zijn.

Om te opereren in de ruimte kan mogelijk ook nog een andere manier gebruikt worden: robotchirurgie. Die kan vanaf aarde worden bestuurd, maar dat kan wellicht lastig worden vanwege vertraging door de verbinding. NASA heeft dit al eens onder water getest met een neplichaam. Om dit te voorkomen kan mogelijk een autonome robot worden ontwikkeld, maar zover zijn we nog altijd niet.

Er moet dus nog veel onderzoek worden gedaan naar het opereren naar de ruimte, maar de ideeën zijn er in ieder geval al. Gelukkig hebben we nog een tijdje voordat we naar Mars gaan. De planning is dat dit ergens in de 30’er jaren van deze eeuw zullen zijn.