Dit gebeurt er met je hersenen wanneer je ChatGPT gebruikt

AI-diensten zoals ChatGPT sluipen steeds verder in ons dagelijks bestaan. Hoog tijd om te kijken wat dat met je hersenen doet.

Wij bij WANT weten als geen ander dat het soms een uitdaging kan zijn om een kloppend en origineel stukje tekst te schrijven. Soms heb je gewoon geen inspiratie of kun je de woorden niet vinden om je boodschap goed over te brengen. In dit soort gevallen is het natuurlijk verleidelijk om ChatGPT in te zetten om stress te voorkomen. Maar of dat ook zo goed is voor je hersenen en creativiteit is nog maar de vraag.

Een onderzoek van The Massachusetts Institute of Technology (MIT) dook precies in dit vraagstuk. Wat doet het gebruik van generatieve AI zoals ChatGPT met je hersenactiviteit en geheugen? De resultaten zijn interessant, maar ook een tikkeltje confronterend. Zeker als je leunt op AI om je werk sneller gedaan te krijgen.

Dit gebeurt er met je hersenen als je ChatGPT gebruikt

Voor het onderzoek werden 54 mensen in drie groepen verdeeld. Groep één kreeg alleen hun eigen denkvermogen mee. Groep twee mocht gebruik maken van een zoekmachine zoals Google. Groep drie kreeg toegang tot ChatGPT. Alle groepen moesten essays schrijven, terwijl hun hersenactiviteit werd gemeten met EEG.

Uit de resultaten bleek dat de schrijvers zonder hulpmiddelen originelere teksten schreven en zich beter konden herinneren wat ze hadden geschreven. Niet alleen direct daarna, maar ook op detailniveau. Ze konden bijvoorbeeld zinnen citeren en hun eigen redenering navertellen, terwijl AI-gebruikers daar moeite mee hadden. Het is ook best logisch: als je hersenen meer werk doen, onthoud je ook meer.

Ook opvallend is dat de hersenen van de ‘AI-lozen’ harder werkten. Er was meer verbinding tussen verschillende hersengebieden te zien op de scans. Bij de ChatGPT-groep zag je juist het tegenovergestelde: minder activiteit, minder verbinding, en zwakkere geheugenpaden. Kort gezegd, je hersenen staan op stand-by terwijl de chatbot het overneemt.

De onderzoekers zagen daarnaast dat deelnemers die ChatGPT gebruikten, vaak gewoon stukken tekst plakten zonder echt door te nemen wat er stond. Dat leidde tot wat zij noemden ‘gefragmenteerd auteurschap’, je schrijft iets, maar het voelt niet als een tekst van jou. Geen wonder dus dat je je tekst niet meer herinnert.

Minder betrokken bij je eigen werk

Misschien lijkt het je fijn dat je minder moeite hoeft te doen, maar daar zit precies het pijnpunt. Het schrijven van een essay is immers geen doel op zich, maar een middel. Een manier om je gedachten te ordenen, ideeën te ontdekken, en iets nieuws te begrijpen. Door dat proces over te slaan, mis je ook de voordelen ervan.

Onderzoeker Robert Cummings legt het mooi uit. “Je begint met wat je weet, maar tijdens het schrijven ontstaan nieuwe vragen en inzichten. Je hersenen zijn volop in de weer, en dát is eigenlijk waar leren gebeurt. Gebruik je ChatGPT om dat werk te doen, dan geef je die leerkans grotendeels uit handen.”

Dat betekent niet dat AI per definitie slecht is. Sterker nog, sommige deelnemers die eerst zonder tools werkten, bleken later meer betrokken toen ze wél ChatGPT mochten gebruiken. Hun brein bleef actief, zelfs mét hulp.

Is het dan beter om ChatGPT te vermijden?

Niet per se. Het is namelijk nog te vroeg om harde conclusies uit dit onderzoek te trekken. Het onderzoek is klein en gaat vooral over wat er op korte termijn in je brein gebeurt. Het zegt niets over blijvende schade of ‘brainrot’, zoals sommige krantenkoppen willen doen geloven.

Ook neurobiologen zoals Genevieve Stein-O’Brien zijn terughoudend. Volgens haar is je brein behoorlijk robuust, zeker op volwassen leeftijd. Je hersenstructuur ligt grotendeels vast nog vóór je ook maar één chatbot hebt gebruikt. Dat stelt enigszins gerust, al is het voor kinderen, die steeds jonger met ChatGPT in aanraking komen, wel een ander verhaal.

Wat dit onderzoek vooral doet, is vragen stellen. En dat is precies waar wetenschap om draait. Wat gebeurt er als je AI gebruikt voor andere taken, zoals programmeren of brainstormen? Wat gebeurt er op de lange termijn? En hoe kunnen we AI inzetten zonder onze denkspieren te laten verslappen?

Probeer het eerst zelf

Als je binnenkort in de verleiding komt om een schoolopdracht of werkstuk door ChatGPT te laten schrijven, bedenk dan dit: je leert minder, onthoudt minder en raakt mogelijk minder betrokken bij je eigen werk. Dat maakt de uitkomst misschien wel sneller, maar ook oppervlakkiger.

Beter dus om eerst zelf aan de slag te gaan. Probeer het eens zonder hulp, laat je hersenen warmdraaien, en kijk daarna pas of je AI kunt inzetten als aanvulling en niet als vervanging. Je brein zal je dankbaar zijn.

Vrouwenblad Elle blundert: helft online artikelen geschreven door ChatGPT

Onderwerpen

• chatgpt
• WANT Gold